Outra de acrósticos

Receta orixinal para compoñer pequenos acrósticos

Ingredientes:

Un nome de persoa (o noso, ou o de alguén que queiramos).

Varias palabras relacionadas con nós mesmos ou coa persoa a quen imos agasallar co acróstico (utilizar preferentemente a imaxinación; en caso de dificultades para atopar as palabras necesarias, poden recollerse dun dicionario ou aceptar propostas doutras persoas).

Preparación:

Colócanse en maiúscula as letras que compoñen o nome, unhas debaixo das outras:

D                                                      A

E                                                      N

L                                                      X

I                                                       O

A

Escóllense entre as palabras previamente seleccionadas aquelas que comezan polas letras que compoñen o nome, ata atopar as idóneas:

Dourada                                          Auga

Estrela de                                        Noite

Lume,                                              Xistra

Intrépida                                         Orixe

Amiga.

O fundamental é a combinación adecuada das palabras propostas, ben porque pertencen todas elas á mesma categoría gramatical (substantivos, adxectivos, verbos), ben pola forza do conxunto.

Para rematar, pódese transcribir o acróstico nunha cartolina -según preferencias- ou outro tipo de materiais, con distintas cores e engadir debuxos referentes ó vocabulario empregado ou algún outro tipo de decoración. Tamén pode recortarse ó redor formando algunha imaxe significativa (sol, estrela, nube...), segundo o gusto de cadaquén.

Esperamos ver a vosa creatividade cos acrósticos nominais nalgún comentario!

UNHA DE ACRÓSTICOS...

Para seguirmos coa maxia nas palabras, ímoslle tomar unha cunca de acrósticos.

Un acróstico (do grego ákros: cumio, beira e stikhos: liña ou verso) é unha composición poética –ou doutro tipo- na que as letras iniciais, medias o finais de cada verso ou oración lidas en sentido vertical forman un enunciado. Por extensión, chámase tamén acróstico á palabra ou locución formada por esas letras.

Na nosa literatura atopamos ás veces a maxia dos acrósticos. Hoxe imos destacar un poema de Lois Pereiro –o poeta monfortino ao que se lle están a dedicar neste 2011 as Letras Galegas- que nos dá conta da sombra que o acompañou ata a súa derradeira hora:

Somentes
Intentaba conseguir
Deixar na terra
Algo de min que me sobrevivise
Sabendo que debería ter sabido
Impedirme a min mesmo
Descubrir que só fun un interludio
Atroz entre dous muros de silencio
Só puiden evtar vivindo á sombra
Inocularlle para sempre a quen amaba
Doses letais do amor que envelenaba
A súa alma cunha dor eterna
Substituíndo o desexo polo exilio
Iniciei a viaxe sen retorno
Deixándome levar sen resistencia ó fondo dunha interna
Aniquilación chea de nostalxia.

                                             Acróstico, novembro 1994. Dos poemas póstumos.

Na literatura castelá, o acróstico máis característico está constituído por uns versos pertencentes á obra La Celestina, de Fernando de Rojas, onde se pode ler: El bachiller Fernando de Rojas acabó la comedia de Calisto y Melibea y fue nacido en la Puebla de Montalván.

Vaia, por hoxe xa imos empachados de letras iniciais. Agora teredes que investigar vós outro pouquiño sobre o tema. Animádevos tamén a escribir algún acróstico. Aquí tedes unha pequeniña mostra, da nosa autoría, para ir abrindo boca:

Donas e cabaleiros
Estádevos ben atentos
Irmáns e mais vinculeiros
Comadres e veciñanza
Aquí remata por hoxe

Lavade ben as orellas
Oíde aos vosos antergos
Gozade coas letras ledas
O vindeiro día, continuaremos.
                                                                    Sede boas e bos!!!

E agora.... os números capicúa e o 11.

Despois de aprender curiosidades sobre os palíndromos, parece lóxico que agora sexa o turno dos...

 NÚMEROS CAPICÚA

A palabra capicúa é de orixe catalán (capi=cabeza e cua=cola). Os números capicúa, ao igual que ocurría cos palíndromos, son números que se len de igual forma de esquerda a dereita e de dereita a esquerda. 

Parece axeitado falar o día de hoxe (11/11/11) sobre eles, non credes? Ademais, hai unha relación directa entre o número 11 e os números capicúa. Ímolo ver:

Primeiramente, todas as potencias de 11 de expoñente positivo son números capicúa:

11¹=11

11²=121

11³=1331

11⁴=14641

...

Por outra banda, os números capicúa con un número par de cifras son todos múltiplos de 11. Esta afirmación ten facil demostración se aplicamos o criterio de divisibilidade do 11: "Un número é divisible entre 11 se a diferenza entre a suma das cifras que ocupan un lugar impar e a suma das cifras que ocupan un lugar par é 0, 11 ou múltiplo de 11". Imos poñer un exemplo:

       1234554321 é capicúa, ten un número par de cifras e, ademais é múltiplo de 11:

         (1+3+5+4+2)-(2+4+5+3+1)=15-15=0 (criterio de divisibilidade do 11)

E, por último, aínda que non sexa directamente relacionado co 11, todos os cadrados dos números cuxas cifras son exclusivamente uns, son tamén capicúas:

1²=1

11²=11

111²=12321

1111²=1234321

11111²=123454321

…

E máis, a que me saberías dicir cal é o valor numérico de 111111²?

Conclusión: Parece evidente que os números e a maxia están directamente relacionados. Ata a prensa (preme neste vínculo) se fai eco desta realidade! 



Máis maxia

Unhas das estruturas máis máxicas das linguas son os palíndromos, os capicúas das letras, que se podería dicir: palabras ou frases que tanto ten ler de dereita a esquerda ou de esquerda a dereita.

Aquí vos deixo algunhas en varias linguas ben coñecidas, para que vexades que non son herba dunha lingua concreta.

En castelán, lingua na que sempre se pon de exemplo a secuencia “Dábale arroz a la zorra el abad”, hai outras tan fermosas como “Se van las naves” e tan reflexivas como “Se es o no se es”. Podedes atopar moitas máis na páxina http://www.juegosdepalabras.com/palindromo.htm

En francés hai algunha tan sonora como “Mon nom” e, xa un pouquiño máis elaborada “Ésope reste ici et se repose”. En inglés a frase “Madam, I'm Adam” xa a empregou James Joyce no seu Ulisses; tamén os americanos crearon estas estruturas simétricas coas letras, mesmo con fins propagandísticos, como se pode observar en: “A man, a plan, a canal: Panama!”.

O italiano ten fórmulas palindrómicas tan orixinais como “Lavoro oro val” ou “E la turba brutale”. Por outra banda, xa entre as linguas peninsulares, atópanse tamén exemplos interesantes, como os do portugués “Livre do poder vil”, “O galo do lago” ou “Rir, o breve verbo rir” (estes dous últimos, por certo, coincidentes co galego). En catalán hai mostras como “Català, a l'atac!” ou, con máis carácter poético “La lluna: gros òrgan ullal” e en euskera teñen estrutura simétrica as expresións “Izara erre arazi” ou “Opel zuri, diruz lepo”.

O interesante libro de Gonzalo Navaza A torre da derrota é un magnífico exemplo das posibilidades dos palíndromos en galego. Nesta obra amósase a enorme sonoridade das creacións do autor, quen xa desde o título deixa clara a súa intención. Rematamos esta viaxe pola vertente capicúa das letras cun fragmento dun poema seu:

E vén a nevE,

Amada damA,

E

Nela, o aléN.